Kepentingan mengambil pemakanan yang baik dan mengamalkan tabiat pemakanan yang seimbang

Manusia dan haiwan tidak boleh membina makanan mereka sendiri. Oleh itu, manusia dan haiwan memerlukan makanan daripada sumber yang sedia ada.

Tumbuhan (plants) merupakan sumber makanan utama bagi manusia dan haiwan.

Sesetengah haiwan seperti ayam, ikan, lembu dan kambing merupakan makanan bagi manusia dan haiwan.

Nutrisi (nutrition) yang seimbang adalah penting untuk menjamin kesihatan badan.

Tujuh kelas pemakanan yang diperlukan dalam nutrisi ialah:

1. Protein
2. Karbohidrat (carbohydrate)
3. Lemak (fat)
4. Vitamin
5. Garam mineral (mineral salts)
6. Pelawas (roughage)
7. Air (water)

Organisma memerlukan nutrisi yang seimbang untuk:

• Pertumbuhan (growth) dan pembiakan (reproduction).
• Membekalkan tenaga untuk aktiviti fizikal.
• Mengekalkan kesihatan.
• Menggantikan atau membaiki sel dan tisu yang rosak.

Nilai kalori dalam kelas pemakanan

Tenaga (energy) yang diperolehi daripada pengoksidaan (oxidation) makanan digunakan untuk melakukan semua aktiviti fizikal, proses fisiologi dan mental.

Tenaga dalam makanan diukur dalam unit kalori (cal) atau kilokalori (kcal).

Nilai kalori (calorific value) ditakrifkan sebagai kuantiti tenaga haba yang dibebaskan apabila satu gram makanan dibakar dengan lengkap.

Unit lain yang boleh digunakan untuk mengukur tenaga ialah joule (J).

Oleh kerana unit kalori atau joule adalah terlalu kecil, unit kilokalori (kcal) dan kilojoule (kJ) kebiasaannya digunakan.

1000 kalori (cal) = 1 kilokalori (kcal)

1000 joule (J) = 1 kilojoule (kJ)

1 kalori = 4.2 joule

1 kilokalori = 4.2 kilojoule

Satu kalori ialah jumlah tenaga haba yang diperlukan untuk menaikkan suhu satu gram air sebanyak 1ºC.

Semua kelas makanan membekalkan tenaga kecuali garam mineral dan vitamin.

Nilai kalori makanan boleh ditentukan dengan kalorimeter bom (bomb calorimeter). Alat ini digunakan untuk menyukat kandungan tenaga dalam sesuatu makanan.

Kalorimeter bom.

Tiga kelas makanan utama, iaitu karbohidrat, protein dan lemak merupakan sumber tenaga utama dengan nilai kalori yang berbeza.

Kelas makanan (1 gram)	Nilai kalori (kJ)
Karbohidrat	16.7
Protein	16.7
Lemak	37.6

Nilai kalori kelas makanan.

Karbohidrat dan protein juga mempunyai nilai kalori yang hampir sama tetapi nilai kalori lemak adalah hampir dua kali ganda nilai kalori karbohidrat.

Pengambilan lemak secara berlebihan tidak digalakkan walaupun mempunyai nilai kalori yang paling tinggi kerana lemak boleh mengakibatkan penyakit jantung dan kegendutan (corpulence).

Nilai kalori bagi sesuatu makanan bergantung kepada tiga kelas makanan utama tersebut.

Contoh pengiraan kalori bagi 100 gram nasi adalah seperti jadual di bawah.

Contoh 100 g makanan	Kelas makanan	Jisim (g)	Jumlah nilai kalori dalam setiap kelas makanan (kJ)	Jumlah nilai kalori dalam makanan (kJ)
Nasi	Karbohidrat	76	76 x 16.7 = 1269.2	1.269.2 + 133.6 +75.2 = 1478
	Protein	8	8 x 16.7 = 133.6
	Lemak	2	2 x 37.6 = 75.2

Nilai kalori 1 gram makanan (kacang tanah) boleh dikira seperti berikut (dimana sebanyak 4.2 joule tenaga diperlukan untuk meningkatkan suhu 1 gram air sebanyak 1ºC:

Pengetahuan tentang nila kalori pelbagai jenis makanan membolehkan kita merancang gizi (nutrition) makanan harian.

1. Ini dapat memastikan badan kita mendapat tenaga yang mencukupi untuk menjalankan aktiviti harian dan mengelakkan masalah kegendutan yang diakibatkan oleh pengambilan makanan yang berlebihan.
   
   
2. Kita dapat membentuk satu gizi yang seimbang dan mengekalkan kesihatan badan.

Jadual di bawah menunjukkan nilai kalori bagi beberapa jenis makanan:

Jenis makanan	Nilai kalori per 100 g (kJ)
Betik	164
Capati	300
Daging ayam	590
Daging kambing	630
Daging lembu	1010
Gula pasir	1625
Ikan bilis	937
Ikan kembung	433
Jagung	1493
Jambu batu	290
Kacang soya	1407
Kacang tanah	2293
Keju	1708
Keledek	491
Marjerin	2980
Mentega	3007
Mee goreng	807
Nenas	197
Nasi	1562
Oren	205
Pisang	357
Roti putih	1134
Susu lembu	273
Telur	685
Taufu	440
Tomato	52
Ubi kentang	344
Udang	380